Behandelfase Eerste Kamer: gepubliceerd in Europees publicatieblad.

nationaal

Op 2 juni 2022 stuurde de minister voor Klimaat en Energie een antwoord op de vragen (35.912, F) van 21 april 2022.

Europees

Op 18 april 2023 nam het Europees Parlement een wetgevingsresolutie aan over het voorstel tot oprichting van een sociaal klimaatfonds.

volledige titel

Voorstel voor een verordening van het Europees Parlement en de Raad tot oprichting van een sociaal klimaatfonds

document Europese Commissie

COM(2021)568, d.d. 14 juli 2021

commissies Eerste Kamer

beleidsterreinen

Op 16 mei 2023 is Verordening 2023/955 van 10 mei 2023 gepubliceerd in het Europees Publicatieblad (L130/1) en treedt op 5 juni 2023 in werking. Deze verordening is verbindend in al haar onderdelen en is rechtstreeks toepasselijk in elke lidstaat.

Op 7 juni 2022 namen de commissies het antwoord van de minister van 2 juni 2022 voor kennisgeving aan.

Op 2 juni 2022 stuurde de minister voor Klimaat en Energie een antwoord op de vragen (35.912, F) van 21 april 2022.

Op 21 april 2022 is de brief met vragen verstuurd aan de minister van EZK.

Op 12 april 2022 leverden de fracties van de VVD (van Ballenkom) en ChristenUnie (Huizinga-Heringa) inbreng voor schriftelijk overleg. De fracties van Fractie-Nanninga en Fractie-Otten sloten zich aan bij de vragen van de VVD.

Op 29 maart 2022 besloten de commissies naar aanleiding van het antwoord van de Europese Commissie op de vragen over het Sociaal Klimaatfonds tot het leveren van inbreng voor nader schriftelijk overleg op 12 april 2022.

Op 18 maart 2022 stuurde de Europese Commissie een antwoord (EK, E) op de brief met het verzoek om een actualisatie van de voorstellen uit het fit-for-55-pakket en het Europees pakket maatregelen inzake duurzame financiering.

Op 17 maart 2022 stuurde de Europese Commissie een antwoord (EK, D) op de brief met vragen over het Sociaal Klimaatfonds.

Op 15 november 2021 is de brief (EK, C) met vragen verstuurd naar de Europese Commissie in het kader van een politieke dialoog.

Op 9 november 2021 bespraken de commissies de voorgelegde conceptbrief voor een schriftelijk overleg met de Europese Commissie. De fracties van Fractie-Nanninga, FVD, 50PLUS, SGP en Fractie-Otten sloten zich aan bij de vragen van de fractie van de VVD. De fractie van het CDA sloot zich gedeeltelijk aan bij de vragen en wenstte aanvullende inbreng te leveren.

Op 2 november 2021 bespraken de commissies het opgestelde subsidiariteitsbezwaar en stelden dat een meerderheid van de commissies zich niet achter het advies kon scharen. De commissies besloten daarnaast om op een later moment inbreng te leveren voor schriftelijk overleg met de Europese Commissie. Tevens overwegen de commissies een plenair debat inzake het Fit for 55-pakket.

Op 26 oktober 2021 besluiten de commissies of zij na kennisneming van het plenaire debat over het fit for 55-pakket in de Tweede Kamer (27 oktober 2021) voor zullen stellen een subsidiariteitsbezwaar in te dienen ten aanzien van het voorstel voor een verordening tot oprichting van een sociaal klimaatfonds COM(2021)568.

Op 14 oktober 2021 is de brief aan de Europese Commissie verstuurd (35.912/35.921, B).

Op 12 oktober 2021, besluiten de commissies een brief naar de Europese Commissie te sturen inzake een actualisatie over het fit for 55-pakket en het Europees pakket duurzame financiering.

Op 14 september 2021 besluiten de commissies EZK/LNV en IWO naar aanleiding van de brief van de staatssecretaris van EZK - Klimaat en Energie, een brief naar de staatssecretaris te sturen inzake het fit for 55-pakket en de COP26 (32.813/35.912, Y)

Tijdens het commissiedebat van 14 december 2022 (21.501-33, 1000) over de Energieraad is onder andere gesproken over het Sociaal Klimaatfonds.

Op 27 oktober 2021 heeft de Tweede Kamer een plenair debat gehouden over het fit for 55-pakket.

Op 7 oktober 2021 had de commissie voor EZK een videogesprek met de eurocommissaris Timmermans over het fit for 55-pakket.

Op 29 september 2021 heeft de commissie voor Infrastructuur en Waterstaat vragen gesteld aan de staatssecretarissen van Economische Zaken en Klimaat en Infrastructuur en Waterstaat over de geannoteerde agenda van de Milieuraad van 6 oktober 2021. Op 5 oktober 2021 hebben de staatssecretarissen de vragen beantwoord (21.501-08, 836). De leden stelden onder meer vragen over de reactie van het kabinet op het sociaal klimaatfonds zoals onderschreven in het BNC-fiche. De staatssecretarissen antwoordden dat het kabinet terughoudend is ten aanzien van nieuwe fondsen, maar merkt op dat een volledige appreciatie van het klimaatfonds pas mogelijk is nadat er meer duidelijkheid is gekomen over de precieze financiele opzet van het fonds. Tevens is het kabinet van mening dat de voorstellen uit het Fit-for-55 pakket over het geheel bezien moeten worden, afgezet tegen de bredere klimaatambities, kostenefficiëntie en evenwichtige kostenverdeling van de voorstellen.

Op 17 september 2021 ontving de Kamer het BNC-fiche inzake het Sociaal klimaatfonds.

Wat betreft de mogelijkheden om emissiereducerende maatregelen te stimuleren beoordeelt het kabinet als positief. Het kabinet twijfelt over de gekozen rechtsgrondslag voor het bieden van directe tijdelijke inkomenssteun en de keuze voor artikel 91 VWEU als rechtsgrondslag. Artikel 91 lid 1 VWEU bepaalt dat de EU de bevoegdheid heeft om bepalingen vast te stellen in het kader van gemeenschappelijk vervoerbeleid. Het kabinet twijfelt of dit artikel gebruikt kan worden als rechtsgrondslag voor het fonds, aangezien het niet duidelijk is in welke mate een gemeenschappelijk vervoerbeleid een expliciet doel wordt. Daarnaast heeft het kabinet twijfels bij artikel 194 lid 2 VWEU dat de EU de bevoegdheid geeft om maatregelen vast te stellen om energie-efficientie, energiebesparing en de ontwikkeling van duurzame energie te stimuleren. Het kabinet vraagt zich af of dit artikel de juiste grondslag biedt voor directe inkomensondersteuning van huishoudens en energieprijzen. Wel staat het kabinet positief tegenover artikel 192 lid 1 VWEU dat bepaalt dat de EU activiteiten kan vaststellen ter behoud, bescherming en verbetering van de kwaliteit van het milieu en ter bevordering op internationaal vlak de bestrijding van klimaatverandering.

Het kabinet oordeelt positief over de subsidiariteit. Het kabinet is wel terughoudend in de argumentatie van de Commissie dat optreden op EU-niveau ter realisatie van de mitigatie van sociaaleconomische effecten van het fit for 55-pakket gerechtvaardigd kan zijn wegens de grensoverschrijdende aard van de effecten van Europees klimaatbeleid.

Het oordeel van het kabinet ten aanzien van de proportionaliteit van het voorstel is positief met kanttekening. Het voorgestelde optreden is grotendeels geschikt om zijn doelstellingen te bereiken en de sociaalieconomische effecten van het Ff55-pakket de mitigeren omdat het voorstel mogelijkheden biedt om klimaatrelevante en energiekostenreducerende maatregelen te financieren voor minder draagkrachtige groepen. Het kabinet is terughoudend over de proportionaliteit over de mogelijkheid tot het verstrekken van directe inkomenssteun. Deze steun draagt volgens het kabinet niet op een directe manier bij aan de groene transitie. Het kabinet vraagt zich af of de steun niet via bestaande structuren kan worden uitgevoerd.

De reacties in de lidstaten lijken verdeeld. Meerdere lidstaten geven aan dat het fonds een belangrijke voorwaarde is voor het aanvaarden van het fit for 55-pakket als geheel. Een andere groep lidstaten geeft aan negatief te staan tegenover de huidige opzet van het voorstel. Het Europees Parlement heeft zich tot op heden nog niet uitgesproken over het sociaal klimaatfonds.

De Europese Commissie heeft op 14 juli 2021 een pakket maatregelen vastgesteld (Fit for 55-pakket) om het EU-beleid inzake klimaat, energie, landgebruik, vervoer en belastingen zo af te stemmen dat de netto broeikasgassenemissies tegen 2030 met minstens 55% zijn verlaagd, ten opzichte van het niveau van 1990. Een van de voorstellen in het Fit for 55-pakket is het voorstel voor een verordening tot oprichting van een Sociaal Klimaatfonds.

Het Sociaal Klimaatfonds wordt opgericht voor de periode van 2025 tot en met 2032 om de sociale gevolgen van de emissiehandel in de sectoren gebouwen en wegvervoer aan te pakken. De emissiehandel in deze twee nieuwe sectoren zal de prijs voor het verbruik van fossiele brandstoffen doen stijgen. Deze prijsstijging kan disproportionele gevolgen hebben voor kwetsbare huishoudens, kwetsbare micro-ondernemingen en kwetsbare vervoergebruikers, omdat zij een groter deel van hun inkomen aan energie en vervoer besteden, niet altijd toegang hebben tot alternatieve betaalbare mobiliteits- en vervoersoplossingen en wellicht niet de financiële mogelijkheden hebben om te investeren in de reductie van hun fossiele brandstofverbruik.

Om de transitie rechtvaardig en inclusief te maken moet een deel van de opbrengsten die worden gegenereerd door de emissiehandel gebruikt worden om de lasten voor kwetsbare groepen te verlichten. Het Sociaal Klimaatfonds beoogt de lidstaten te voorzien van middelen ter ondersteuning van hun overheidsbeleid om de sociale gevolgen van dergelijke emissiehandel aan te pakken. Dit kan worden gerealiseerd door kwetsbare groepen te ondersteunen bijvoorbeeld met een tijdelijke inkomenssteun, investeringen in energie-efficiëntie, het koolstofvrij maken van verwarming en koeling van gebouwen, en hen betere toegang te verlenen tot emissievrije of emissiearme voertuigen en mobiliteit.

Op 17 december 2022 heeft de Milieuraad een voorlopig akkoord bereikt over de herziening van het ETS-emissiehandelssysteem en het nieuwe Sociaal Klimaatfonds (21.501-08, 889).

Op 30 juni 2022 heeft de Milieuraad een algemene oriëntatie bereikt over het Sociaal Klimaatfonds (21.501-08, 874).

Op 17 maart 2022 (21.501-08, G) heeft de Milieuraad gesproken over voorstellen uit het fit for 55 -pakket, waaronder het Sociaal Klimaatfonds. Lidstaten reageerden verdeeld op de vraag over de parameters van het Sociaal Klimaatfonds. Verschillende lidstaten, waaronder Nederland, gaven aan terughoudend te zijn tegenover een nieuw fonds en verwezen naar bestaande financiële middelen op EU-niveau. De lidstaten zagen ook het ETS-BRT als noodzakelijke voorwaarde om een Sociaal Klimaatfonds te overwegen. Anderzijds benadrukten meerdere lidstaten dat het SCF een essentieel onderdeel van het Fit-for-55 pakket vormt. Verschillende lidstaten pleitten daarbij wel voor aanpassingen in de vormgeving van het fonds.

Op 6 oktober 2021 (21.501-08, 837) heeft de Milieuraad gesproken over het 'fit for 55' pakket, waaronder het Sociaal klimaatfonds. Een deel van de lidstaten verwelkomde het nieuwe sociaal klimaatfonds. Een ander deel gaf aan dat de middelen uit het fonds nog niet voldoende warne voor een sociaal eerlijke transitie. Enkele lidstaten, waaronder Nederland, stelden zich terughoudend op en plaatsten vraagtekens bij de noodzaak en aard van een nieuw klimaatfonds.

In de databank EUR-Lex wordt de laatste stand van zaken in de Europese behandeling van het voorstel weergegeven.

Dit voorstel behoort tot de lijst van gemeenschappelijke wetgevingsprioriteiten van de drie EU-instellingen. Hiermee willen zij in 2022 aanzienlijke vooruitgang boeken.

Op 18 april 2023 nam het Europees Parlement een wetgevingsresolutie aan over het voorstel tot oprichting van een sociaal klimaatfonds.

Op 20 mei 2022 bracht het Europees Parlement een verslag uit over het voorstel tot oprichting van een sociaal klimaatfonds.

Op 2 mei 2022 bracht de commissie vervoer en toerisme (TRAN) een advies uit over het voorstel tot oprichting van een sociaal klimaatfonds.

Op 29 april 2022 bracht de commissie economische en monetaire zaken (ECON) een advies uit over het voorstel tot oprichting van een sociaal klimaatfonds.

Op 27 april 2022 bracht de commissie regionale ontwikkeling (REGI) een advies uit over het voorstel tot oprichting van een sociaal klimaatfonds.

Op 21 april 2022 bracht de commissie voor Industrie, onderzoek en energie (ITRE) een advies uit over het voorstel tot oprichting van een sociaal klimaatfonds.

Op 20 april 2022 bracht de commissie voor Begroting (BUDG) een advies uit over het voorstel tot oprichting van een sociaal klimaatfonds.

De commissie voor Milieubeheer, volksgezondheid en voedselveiligheid (ENVI) van het Europees Parlement behandelt het voorstel. De commissies voor Begroting (BUDG), Economische en Monetaire Zaken (ECON), Vrouwenrechten en gendergelijkheid (FEMM), Industrie, onderzoek en energie (ITRE), Interne markt en consumentenbescherming (IMCO), Vervoer en toerisme (TRAN), Regionale ontwikkeling (REGI) en Werkgelegenheid en sociale zaken (EMPL) zijn aangesteld als adviescommissies.

In de databank OEIL van het Europees Parlement wordt de laatste stand van zaken in de behandeling van het voorstel weergegeven.

Op 23 november 2021 publiceerde de Poolse Senaat een politieke dialoog over het voorstel.

Op 5 november 2021 publiceerde de Tsjechische Senaat een politieke dialoog over het voorstel. De Senaat steunt de positie van de Tsjechische regering in de onderhandelingen over het voorstel en vraagt op de hoogte te worden gehouden over de onderhandelingen.

Op 28 oktober 2021 heeft de Riksdag van Zweden besloten een subsidiariteitsbezwaar over het Sociaal klimaatfonds te sturen naar de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad.

Op 27 oktober 2021 publiceerde het Spaanse parlement een politieke dialoog over het voorstel. Het parlement stelt dat het voorstel overeenkomstig is met de subsidiariteit.

Op 5 oktober 2021 hebben de Houses van Ierland besloten een subsidiariteitsbezwaar te sturen over verschillende voorstellen uit het fit for 55-pakket, waaronder het Sociaal Klimaatfonds naar de Europese Commissie, het Europees Parlement en de Raad.

In de databank IPEX wordt de behandeling van het voorstel in de diverse (kandidaat) lidstaatparlementen weergegeven.

Op 16 december 2022 bracht de Europese Rekenkamer een advies uit over het voorstel voor een verordening tot oprichting van het Sociaal Klimaatfonds.